Zaćma u psa jest częstą chorobą dotykającą jedno, lub dwoje oczu. Spotykana jest u wszystkich ras psów oraz mieszańców i w każdym wieku. Czas pojawienia się zaćmy ma u niektórych ras istotne znaczenie w jej klasyfikacji. Wczesne początki mogą niekiedy stanowić cechę dziedziczną. Zaćma jest chorobą doprowadzającą do pełnej ślepoty co znacznie utrudnia normalne funkcjonowanie, czyniąc psa powolnym, smutnym i apatycznym.

Objawy zaćmy Zaćmą nazywamy każde zmętnienie, lub brak przezroczystości soczewki oka. Zmiany mogą dotyczyć wnętrza soczewki, lub jej torebki. Zaćma u psa w początkowym stadium może obejmować jedynie część soczewki, lecz z czasem wypełnia jej całą objętość. W niektórych przypadkach zaćma przekracza pierwotną objętość torebki – tzw. zaćma pęczniejąca, doprowadzając do ciężkich powikłań w postaci zwichnięć soczewki, zapalenia błony naczyniowej i jaskry.

Fot.1 Zaćma dojrzała, twarda

Stwardnienie jądra soczewki

Stwardnienie jądra soczewki (ang. nuclear sclerosis) występujące fizjologicznie u starszych psów, jest często błędnie rozpoznawane jako zaćma. Objawy mogą być początkowo mylące, dlatego niezbędna jest konsultacja u okulisty. Proces ten związany jest z kompresją włókien soczewki co nieznacznie załamuje światło, dając lekko szaro-niebieskie zabarwienie. Przypadki te są objawem normalnego starzenia się soczewki u psa, nie upośledzają widzenia i nie wymagają leczenia.

Fot.3 Stwardnienie jądra soczewki i zaćma jądrowa

Stwardnienie jądra soczewki (ang. nuclear sclerosis) występujące fizjologicznie u starszych psów, jest często błędnie rozpoznawane jako zaćma. Objawy mogą być początkowo mylące, dlatego niezbędna jest konsultacja u okulisty. Proces ten związany jest z kompresją włókien soczewki co nieznacznie załamuje światło, dając lekko szaro-niebieskie zabarwienie. Przypadki te są objawem normalnego starzenia się soczewki u psa, nie upośledzają widzenia i nie wymagają leczenia.

Rodzaje zaćmy u psów

Fot.4 Zaćma wrodzona

Zaćma wrodzona

Zaćma wrodzona – najczęściej obustronna, jest to zaćma z którą pies się rodzi. Fakt ten nie musi jednak oznaczać, iż jest to zaćma dziedziczna. Powstawać może np. w skutek infekcji, intoksykacji, lub towarzyszyć innym anomaliom jak: przetrwała błona źreniczna PPM (ang. persistent pupillary membrane), przetrwała tętnica szklistki PHA (ang. persistent hyaloid artery), przetrwała błona naczyniowa soczewki PHTVL (ang. persistent hyperplastic tunica vasculosa lentis), lub przetrwałe pierwotne ciało szkliste PHPV (ang. persistent hyperplastic primary vitreous).

Fot.5 Zaćma niedojrzała

Zaćma rozwojowa wczesna

Zaćma rozwojowa (wczesna) – może pojawiać się jedno, lub obustronnie i powstaje we wczesnym okresie życia. Może mieć charakter dziedziczny, lub nabyty – jako skutek urazów oka, infekcji, intoksykacji, lub cukrzycy.

Fot.6 Zaćma cukrzycowa

Zaćma cukrzycowa

Zaćma cukrzycowa – w przebiegu cukrzycy dochodzi do wzrostu stężenia glukozy w soczewce, której nadmiar zamieniany jest w nierozpuszczalny w wodzie sorbitol. To powoduje gwałtowny napływ wody do wnętrza soczewki, uszkodzenie jej włókien i w konsekwencji zaćmę. W nieprawidłowo leczonej cukrzycy, rozwój zaćmy u psa może być błyskawiczny. Przy uregulowanej cukrzycy, usunięcie zaćmy może być z powodzeniem wykonane.

Fot.7 Zaćma pourazowa

Zaćma pourazowa

Zaćma pourazowa – po wypadku komunikacyjnym, po pogryzieniu, po ukłuciu kocim pazurem, po skaleczeniu kolcem, gałęzią, lub źdźbłem trawy – rozwój zaćmy jest bardzo szybki. Leczenie chirurgiczne zaćmy jest tu bezwzględnie zalecane. Zaćma starcza (późna) – jako efekt normalnych procesów starzenia, statystycznie zaczyna pojawiać się u psów powyżej 6 roku życia. Zaćma dziedziczna – jej częstotliwość wykazuje określone tendencje i predyspozycje rasowe. Psy z tą formą zaćmy nie powinny uczestniczyć w programach hodowlanych.

Operacja zaćmy

Jedyną skuteczną metodą leczenia zaćmy u psa, jest leczenie chirurgiczne. Najnowocześniejszą formą operacji zaćmy jest fakoemulsyfikacja z wykorzystaniem zaawansowanej aparatury medycznej, która przy pomocy fal ultradźwiękowych rozbija twarde masy zaćmy, zmieniając je w emulsję, która następnie usuwana jest podciśnieniowo (aspirowana) przy pomocy specjalnej mikro-kaniuli. Po usunięciu zaćmy w pustą torebkę implanuje się sztuczną soczewkę, przywracającą prawidłowy układ dioptryczny oka. Oko bezsoczewkowe jest silnie nadwzroczne. Dla uzyskania optymalnych wyników leczenia, niezbędne jest badanie kwalifikacyjne, czyli badanie okulistyczne mające ocenić przyczynę zaćmy, jej rodzaj oraz stopień rozwoju. W jego przebiegu należy wykluczyć współistnienie innych chorób oczu, których obecność mogłaby mieć wpływ na wynik leczenia. Określa się w nim także odpowiednie leczenie przedoperacyjne, mające na celu przygotowanie oczu psa do usunięcia zaćmy. Niezwykle istotnym czynnikiem mającym wpływ na długoterminowy pozytywny wynik leczenia, jest ścisła współpraca właściciela psa z lekarzem weterynarii okulistą.

Fot.8 Po usunięciu zaćmy dojrzałej z implantacją soczewki – pies z Fot.1

Fot.9 Po usunięciu zaćmy jądrowej z implantacją soczewki – pies z Fot.3

Fot.10 – Po usunięciu zaćmy cukrzycowej z implantacją soczewki – pies z Fot.6

Fot.11 – Po usunięciu zaćmy dojrzałej bez impantacji soczewki – Pies z Fot.2