Leczenie jaskry u psa
Jaskra jest chorobą nerwu wzrokowego związaną z uszkodzeniem komórek zwojowych siatkówki (RGC), przebiegająca z postępującym ubytkiem pola widzenia i prowadząca do pełnej ślepoty psa. Do jej podstawowych objawów należą: podwyższenie ciśnienia śródocznego, zaczerwienienie i obrzęk naczyń nadtwardówkowych, przymglenie i utrata przezierności rogówki, wpuklenie krążka nerwu wzrokowego, spadek funkcji elektrofizjologicznych RGC i ich atrofia, wrastanie naczyń krwionośnych na obszar rogówki i powiększenie gałki ocznej.
Jaskra może występować w formie pierwotnej (jaskra wrodzona), na skutek anomalii anatomicznych oka oraz w formie wtórnej.
Jaskra wtórna może być spowodowana obecnością przedniego zapalenia błony naczyniowej, przedtęczówkowymi błonami włóknikowymi, przemieszczeniami soczewki, zaćmą pęczniejącą, cystami wewnątrzkomorowymi, krwistkami, nowotworami wewnątrzgałkowymi, zwyrodnieniami barwnikowymi oraz urazami. Rokowanie w jaskrze wtórnej przy wczesnym rozpoznaniu może być dobre.
Fot.1 Jaskra wrodzona
Fot.2 Jaskra wtórna, pozapalna
Z klinicznego punktu widzenia, działaniem prewencyjnym jest prowadzenie badań przesiewowych w celu wczesnego wykrycia i terapii czynników ryzyka.
Fot.3 Jaskra zamkniętego kąta
Fot.4 Jaskra wtórna, otwartego kąta
Z chirurgicznego punktu widzenia zakłócenia swobodnego odpływu cieczy wodnistej powodowane są tzw. oporami przesączania. Przy otwartym kącie rogówkowo-tęczówkowym, tzw. jaskrze otwartego kąta, wyróżnia się 3 poziomy występowania oporów przesączania. Przy zamkniętym kącie przesączania tzw. jaskrze zamkniętego kąta, opory wynikają z bloku pomiędzy tęczówką, a wejściem do szczeliny rzęskowej. Wśród przyczyn najczęściej spotykanych u psów wyróżnić należy zrosty obwodowe przednie tęczówki, blok źreniczny częściowy, lub pełna sekluzja tęczówki wtórna do zrostów pierścieniowych tylnych oraz przednie przesunięcie korzenia tęczówki.
Fot.5 jaskra wtórna po implantacji zastawki Ahmeda – pies z Fot.4
Leczenie farmakologiczne jaskry u psów
Strategia leczenia farmakologicznego jaskry jest długoplanowa i nastawiona na minimalizm. Jeśli jest skuteczna, polega na utrzymywaniu monoterapii, jeśli jest nie skuteczna zmierza do wprowadzeniu terapii skojarzonej, jednakże w sposób pozwalający na uniknięcie polipragmazji. Farmakoterapię jaskry należy zacząć od dobrze tolerowanych beta-adrenolityków (tzw. beta-blokerów) będących lekami pierwszego rzutu, następnie wykorzystuje się adrenomimetyki (tzw. alfa-2 sympatykomimetyki) – apraklonidyna (Iopidine) i brimonidyna (Alphagan), inhibitory anhydrazy węglanowej, analogi prostaglandyn głównie PGF 2 alfa – latanoprost oraz parasympatykomimetyki. Należy pamiętać, iż preparaty złożone jak np. Cosopt (timolol i dorzlamid), DuoTrav (timolol i travoprost), czy Fotil (timolol i pilokarpina), działające ok. 12 godzin nie wymagają podawania częstszego niż dwukrotne w ciągu doby. Parasympatykomimetyki (pilokarpina i jej pochodne), poprzez skurcz zwieracza źrenicy powodują odciągnięcie podstawy tęczówki od kąta przesączania i zwiększają odpływ poprzez beleczkowanie szczeliny rzęskowej. Powodują również skurcz włókien podłużnych mięśnia rzęskowego co skutkuje poszerzeniem szczelin utkania beleczkowego i w konsekwencji ułatwienie odpływu cieczy wodnistej. Leczenie zachowawcze jaskry polega na neuroprotekcji, czyli zapobieganiu rozwinięcia się choroby w komórkach RGC nie objętych jeszcze procesem chorobowym. Stosuje się tu blokery kanałów wapniowych, antagoniści receptora NMDA, immunomodulatory, erytropoetynę, wit. E, koenzym Q10, N-acetylocysteinę i inne.
Leczenie chirurgiczne jaskry u psów
Irydenkleza z przednią, lub tylną sklerektomią oraz cyklodializa z irydenklezą i sklerektomią, czyli techniki o charakterze łączonym, przetokowo-filtracyjnym. Trabekulotomia, trabekulektomia i trabekuloplastyka laserowa w przypadkach jaskry otwartego kąta i braku kolapsu szczeliny rzęskowej. Irydektomia radialnej i przypodstawna – zabiegi o charakterze przetokowym w przypadkach jaskry otwartego kąta oraz irydenkleza wg. Weekera, lub Holtha – zabiegi o charakterze filtracyjnym przy kącie zwężonym, lub zamkniętym. Uzyskanie efektu łączenia przetokowania i filtracji uzyskuje się poprzez implantacje bypassów w postaci tzw. shantów jaskrowych: Ahmeda, Krupin-Denvera, Molteno, Ex-Press Mini Glaucoma Shunt oraz DeepLight Gold Micro-Shunt. W ciężkich i przewlekłych przypadkach jaskry, gdy opisane leczenie operacyjne nie przyniesie rezultatu, zalecane jest leczenie chirurgiczne polegające na „wyłączeniu” produkcji cieczy wodnistej i przez to uzyskaniu trwałego obniżenia ciśnienia śródocznego. Są to tzw. zabiegi cyklodestruktywne: cyklofotokoagulacja laserowa, cyklokriodestrukcja, lub chemodestrukcja poprzez iniekcje 4% roztworu gentamycyny do ciała szklistego. Czynnikami towarzyszącymi, które należy brać pod uwagę przed podjęciem ostatecznej decyzji o leczeniu operacyjnym jaskry są: czas trwania choroby, stopień jej nasilenia oraz wiek pacjenta i potencjalna możliwość przywrócenia zdolności widzenia.
